عمل PCNL چیست و چه کمکی به حذف سنگ کلیه می کند؟

روش‌های مختلفی برای برداشتن سنگ‌های کلیوی وجود دارد و در این صفحه ما یکی از کم تهاجم‌ترین و موثرترین عمل‌ها را معرفی خواهیم کرد. این عمل pcnl نام دارد.

عمل PCNL چیست؟

نفرولیتوتومی از راه پوست (PerCutaneous NephroLithotomy) که به اختصار PCNL نوشته می‌شود، یک روش جراحی کم تهاجم است. عمل pcnl برای برداشتن سنگ‌های کلیه که خیلی بزرگ هستند و نمی‌توانند خود به خود دفع شوند یا عوارضی مانند درد شدید، خونریزی یا عفونت ایجاد می‌کنند، انجام می‌شود.

نفرولیتوتومی از راه پوست برای چه افرادی انجام داده می‌شود؟

همانطور که گفته شد عمل pcnl معمولاً برای برداشتن سنگ‌های کلیوی بزرگ (سنگ‌هایی که اندازه آنها بیش از ۲ سانتی‌متر است) انجام می‌شود. حتی گاها این سنگ‌ها علاوه بر بزرگی در موقعیتی قرار دارند که برداشتن‌شان با سایر روش‌های کم تهاجم دیگر دشوار است.

به طور کلی و واضح‌تر، برای برداشتن سنگ‌هایی با مشخصات زیر عمل pcnl به بیمار کمک کرد:

• سنگ‌هایی که باعث عفونت مکرر دستگاه ادراری (UTIs) می‌شوند
• سنگ‌هایی که به درمان‌های دیگر مانند سنگ شکنی یا یورتروسکوپی پاسخ نداده‌اند.
• سنگ‌هایی که با درد شدید یا خونریزی همراه هستند
• سنگ‌هایی که در قسمت پایین کلیه یا در محل اتصال حالب لگنی قرار دارند و ممکن است باعث انسداد جریان ادرار شوند.
• مواردی که بیمار با ناهنجاری‌های مادرزادی یا تغییرات آناتومیکی روبرو است و دسترسی به سنگ را با روش‌های دیگر دشوار می‌کند

البته تصمیم برای انجام PCNL به عوامل مختلفی از جمله اندازه، محل و ترکیب سنگ و همچنین سلامت کلی بیمار بستگی دارد. اورولوژیست هر مورد را به صورت جداگانه ارزیابی می‌کند تا بهترین روش برای برداشتن سنگ را تعیین کند.

مزایای عمل نفرولیتوتومی از راه پوست چیست؟

عمل pcnl مزایای متعددی نسبت به سایر روش‌های حذف سنگ کلیه دارد. برخی از مهم‌ترین مزایای این عمل عبارتند از:

• میزان موفقیت بالا: تا 95 درصد در از بین بردن سنگ‌های بزرگ یا پیچیده کلیه موفق عمل می‌کند.
• حداقل اسکار: شامل ایجاد یک برش کوچک در پوست است، بنابراین جای زخم کمتر از جراحی باز است.
• اقامت کوتاه مدت در بیمارستان: اکثر بیماران می‌توانند در عرض چند روز پس از عمل به خانه بروند.
• بهبودی سریع: در مقایسه با جراحی باز، PCNL زمان بهبودی سریع‌تری دارد و اکثر بیماران می‌توانند در عرض چند هفته به فعالیت‌های عادی خود بازگردند.

• عوارض کمتر: در مقایسه با جراحی باز خطر عوارض کمتری دارد، از جمله خونریزی کمتر، عفونت و آسیب به بافت اطراف.
• می‌تواند سنگ‌های بزرگ را از بین ببرد: به‌ویژه برای برداشتن سنگ‌های بزرگ‌تر که با روش‌های دیگری مانند سنگ‌شکنی با امواج شوک یا یورتروسکوپی قابل درمان نیستند، مؤثر است.

به طور کلی، عمل pcnl یک روش ایمن و مؤثر برای از بین بردن سنگ کلیه است، به ویژه در مواردی که سایر روش‌ها ناموفق بوده یا مناسب نیستند.

روش انجام عمل نفرولیتوتومی از راه پوست چگونه است؟

بیمار قبل از عمل باید یک روز زودتر وارد بیمارستان شود. او نباید از شب قبل از عمل غذا بخورد و باید سرم ها و آنتی بیوتیک های تزریقی را دریافت کند. همچنین برای بیمار سه واحد خون رزرو می‌شود.

بیهوشی

ابتدا، با استفاده از بیهوشی عمومی یا کمری، یک سوزن باریک حالب در محل سنگ قرار می‌گیرد و سپس بیمار به وضعیت دمر یا خوابیده در تخت قرار می‌گیرد.

تصویربرداری

سپس در طول عمل pcnl، با استفاده از عکس برداری کلیه‌ها و تشخیص محل سنگ، یک سوزن باریک به داخل کلیه هدایت می‌شود. با خروج ادرار از آن محل، ورود سوزن به محل دقیق تأیید می‌شود.

برش و ورود ابزار عمل

بدون برش پوستی، مسیر ورود سوزن از پوست به کلیه با استفاده از گشادکننده‌های پلاستیکی و فلزی گشاد می‌شود. سپس با قرار دادن یک لوله به نام آمپلاتز، تونل پوستی به کلیه ایجاد می‌شود. از طریق این لوله، دوربین مخصوصی جهت آندوسکوپی و رویت سنگ به کلیه هدایت می‌شود.

خرد کردن سنگ و خارج کردن آن

پس از مشخص شدن محل سنگ، آن را با دستگاه‌های سنگ شکنی کاملاً خرد و تکه تکه کرده و با پنس خارج می‌شود. در پایان، با انجام مجدد عکس برداری، خروج کامل سنگ از کلیه بررسی می‌شود و سپس لوله پوستی خارج می‌شود. تنها یک بخیه در محل عمل زده می‌شود.

عوارض عمل pcnl چیست؟

تمام عمل‌های جراحی ممکن است یک سری عوارض جانبی داشته باشند. این موضوع در خصوص عمل pcnl نیز صادق است. برخی از عوارض احتمالی این عمل به شرح زیر هستند:

• خونریزی: خونریزی ممکن است حین عمل و چند روز بعد از عمل رخ دهد. شیوع این عارضه پایین است و با توجه به مهارت جراح، درصد آن بسیار پایین می‌شود.
• آسیب به ارگان‌های مجاور: آسیب به ارگان‌های مجاور از جمله آسیب به روده ممکن است رخ دهد. با این حال، در کمتر از دو درصد موارد این عارضه رخ می‌دهد و با تشخیص به موقع، قابل درمان است.
• تب بعد از عمل: در بعضی از موارد، تب بعد از عمل دیده می‌شود. با این حال، با مصرف داروهای مخصوص، تب قابل کنترل است.

اگر بعد از عمل هر یک از عوارض فوق رخ دهد، باید به جراح مراجعه کرد و همکاری کاملی با پزشک داشته باشید تا مشکل به موقع تشخیص داده شده و درمان صورت پذیرد.

چند نکته در خصوص دوره نقاهت عمل نفرولیتوتومی از راه پوست

پس از عمل pcnl دوره نقاهت معمولاً از چند روز تا چند هفته طول می‌کشد و این بستگی به اندازه و پیچیدگی سنگ و وضعیت کلی سلامت فرد دارد. بلافاصله پس از عمل، بیمار معمولاً به مدت 1-2 روز در بیمارستان تحت نظر قرار می‌گیرد تا از نظر هرگونه عارضه، مانند خونریزی یا عفونت، تحت نظر باشد.

1 تا 2 هفته اول

بعد از اتمام عمل pcnl و پس از ترخیص از بیمارستان، به بیمار توصیه می‌شود حداقل به مدت 1-2 هفته استراحت کند و از هرگونه فعالیت شدید خودداری کند. داروهای ضد درد و آنتی بیوتیک ها ممکن است برای کنترل درد و جلوگیری از عفونت تجویز شوند. پیروی از دستورالعمل‌های پزشک در مورد محدودیت‌های دارویی و فعالیت برای اطمینان از بهبودی مناسب ضروری است.

مدیریت درد

بیمار ممکن است تا چند روز پس از جراحی مقداری ناراحتی مانند درد در ناحیه پشت، شکم یا کشاله ران را تجربه کند. این طبیعی است و با دارو و استراحت قابل کنترل است. علاوه بر این، بیمار ممکن است در ادرار خود خون داشته باشد یا تکرر ادرار را تجربه کند که باید ظرف چند روز برطرف شود.

نوشیدن مایعات

در طول دوره نقاهت عمل pcnl، بسیار مهم است که با نوشیدن مایعات فراوان، به ویژه آب، هیدراته بمانید تا به دفع تکه‌های سنگ باقیمانده کمک کنید. ممکن است به بیمار توصیه شود که از برخی غذاها یا نوشیدنی‌هایی که می‌توانند دستگاه ادراری را تحریک کنند، مانند غذاهای تند یا اسیدی یا الکل خودداری شود.

جلسات بعدی

پزشک ممکن است برای اطمینان از براشته شدن تمام قطعات سنگ‌ها، قرار ملاقات بعدی را تعیین کند. اینکار با معاینه و مشاهده تصاویر رادیولوژی انجام خواهد شد. و به طور کلی، با مراقبت و پیگیری مناسب، اکثر بیماران می‌توانند در عرض چند هفته پس از جراحی به فعالیت‌های عادی خود بازگردند.