عمل tul چیست و چرا انجام داده می شود؟

عمل tul یا سنگ شکنی درون اندامی یک روش درمانی است که برای درمان سنگ کلیه و حالب استفاده می‌شود. در این روش، از طریق یک لوله باریک و انعطاف پذیر به صورت تصویری درون بدن وارد شده و سنگ‌های کلیه و حالب با استفاده از امواج صوتی شکسته و سپس با استفاده از دستگاه خاصی خارج می‌شوند. این روش در مقایسه با سنگ شکنی برون اندامی کمترین عوارض و بهبودی سریعتری دارد. در این مقاله به بررسی فن‌آوری‌ها، فواید و مزایای سنگ شکنی درون اندامی پرداخته خواهد شد.

عمل tul چیست؟

عمل tul که با نام سنگ شکنی درون اندامی نیز شناخته می شود یک روش درمانی رایج در ارولوژی است. از این روش برای شناسایی و خرد کردن سنگ های کلیه که وارد حالب شده اند استفاده می شود.

در واقع زمانی که سنگ درون لوله حالب (بین مثانه و کلیه) گیر می کند، متخصصین ارولوژی با عمل tul آن را خرد کرده و به بیرون هدایت می کنند. از این روش بیشتر برای خرد کردن سنگ های حالب تحتانی و میانی کمک گرفته می شود و درصد موفقیت آن بالای 90 درصد است.

در چه مواردی سنگ لوله حالب نیاز به مداخله جراحی دارد؟

لوله حالب یک لوله عضلانی است که کلیه و مثانه را به یکدیگر متصل می‌کند. در حالت عادی، سنگ کلیه پس از تشکیل و در هنگام دفع، وارد لوله حالب می‌شود و به دلیل انسدادی که در مسیر عبور ادرار ایجاد می‌کند، درد کولیکی شدیدی را به همراه دارد. به علاوه، هنگامی که سنگ به انتهای لوله حالب و مثانه نزدیک می‌شود، تکرر و سوزش ادرار و همچنین خونریزی در ادرار نیز رخ می‌دهد. گاهی اوقات، انسداد ناشی از سنگ می‌تواند باعث عفونت ادراری، تب و لرز و علائم دیگری شود.

به طور معمول، سنگ های کوچکتر از 4 میلیمتر که وارد لوله حالب می شوند، به احتمال 90 درصد به صورت خودبخود دفع می شوند. سنگ هایی با اندازه بین 4 تا 6 میلیمتر نیز به احتمال 60 درصد به صورت خودبخود دفع می شوند. در این موارد، می توان با تجویز داروهای مسکن و منبسط کننده انتهای لوله حالب، توصیه به مصرف مایعات فراوان و ورزش هایی مانند طناب زدن، برای کمک به عبور و خروج سنگ حالب، به بیمار کمک کرد.

در صورتیکه سنگ‌های کلیه و حالب با اینکه تحت تمهیدات فوق قرار دارند ولی پس از گذشت ۲-۴ هفته هنوز هم نتوانسته‌اند خارج شوند، بهتر است سنگ شکنی درون اندامی را انجام داد. همچنین سنگ‌هایی که بزرگتر از ۶ میلی‌متر هستند، با توجه به احتمال کم دفع خودبخودی، نیاز به سنگ شکنی با عمل tul دارند.

سنگ شکنی به دو روش برون‌اندامی و درون‌اندامی انجام می‌شود. در موارد سنگ کلیه و حالب فوقانی، شیوه سنگ شکنی برون‌اندامی گزینه ارجح است. اما برای سنگ‌های حالب میانی و تحتانی، روش سنگ شکنی درون‌اندامی مناسب‌تر است.

عمل سنگ شکنی درون اندامی چطور انجام داده می شود؟

عمل tul یک عمل یا پروسه نسبتا ساده و کم خطر است که تحت بی حسی انجام داده می شود. برای این عمل معمولا بی حسی نخاعی در نظر گرفته می شود. پس از اعمال بی حسی نیز متخصص ارولوژی وسیله ای به نام یورتروسکوپ را از طریق ورودی مجرای ادراری وارد مجرا می کند.

یوتروسکوپ یک وسیله لوله ای شکل بسیار نازک و باریک است که از ورودی وارد مثاله شده و از آنجا وارد حالب می شود. سر این وسیله باریک و دراز دوربینی دارد که تصاویر را منتقل می کند. زمانی که متخصص از طریق دوربین سنگ حالب را رویت کرد، از طریق یورتروسکوپ یک ابزار باریک را وارد کرده و با کمک لیزر یا پنوماتیک سنگ رویت شده را خرد می کند. در نهایت سنگ خرد شده و به تکه های کوچک تبدیل می شود. این تکه ها نیز کم کم از مجاری خارج می شوند.

آیا عمل tul یک عمل انتخابی یا الکتیو است؟

منظور از عمل الکتیو، در واقع زمانی است که موقعیت اورژانسی وجود ندارد و اگر عمل به تاخیر بی افتد مشکلی پیش نخواهد آمد. مثلا عمل زیبایی بینی یک عمل الکتیو یا انتخابی است. اما زمانی که موقعیت های خاصی پیش بیاید عمل اورژانسی خواهد بود و باید به موقع انجام شود. به عنوان مثال در شرایط زیر عمل tul اورژانسی خواهد بود:

• اگر فرد تنها یک کلیه دارد
• چنانچه تب و لرز شدید پیش آمده است
• سنگ های بزرگ تر از 6 میل نیاز به عمل سنگ شنکی اورژانسی دارند
• قطع شدن ادرار
• بالا رفتن سطح کراتینین در خون بیمار
• وجود انسداد در مجرای ادراری
• هیدرونفروز شدید (به دنبال مشاهده در نتایج سونوگرافی)

بعد از عمل tul و سنگ شکنی باید به چه نکات مراقبتی توجه کنیم؟

به مانند هر عمل دیگری که بر روی بدن انجام می شود، بعد از عمل tul نیز باید برخی نکات مراقبتی رعایت شود. این نکات و دستورالعمل ها توسط جراح و یا پزشک متخصص اورولوژی به بیمار داده خواهد شد. برخی از مهم ترین نکات مراقبتی بعد از عمل سنگ شکنی مجاری ادراری عبارتند از:

• چناچه پزشک متخصص برای شما محدودیت خاصی در نظر نگرفته، می توانید در طول روز 2 تا 4 لیوان آب سالم و شفاف میل کنید.
• به طور کلی تا زمانی که پزشک به شما نگفته نباید فعالیت های ورزشی و بدنی شدید انجام دهید و استراحت کنید.
• در خصوص پیاده روی و یا بالا رفتن از پله ها معمولا محدودیت خاصی وجود ندارد اما بعد از عمل tul باید با احتیاط این کارها را انجام دهید.
• بعد از اینکه پزشک به شما اجازه داد می توانید رابطه جنسی داشته باشید.
• در صورت مشاهده کمی خون در ادرار نگران نباشید زیرا طبیعی است. اما اگر خونریزی طولانی شد و یا در بلند مدت متوقف نشد با پزشک صحبت کنید.
• ورزش های سنگین انجام ندهید
• بالا و پایین نپرید
• در صورت داشتن تب و یا ادرار خونی زیاد با پزشک صحبت کنید و یا به اورژانس مراجعه کنید.
• بعد از عمل tul مصرف برخی داروها باید کنار گذاشته شوند و زمانی استفاده شوند که پزشک تجویز کرده یا توصیه کند. آسپرین، وارفارین، پلاویکس، ایندومتاسین، دیکلوفناک و بروفن از جمله این داروها هستند.

سنگ شکن درون اندامی چه کاربردهایی دارد؟

عمل tul در واقع روشی بسیار رایج در اورولوژی است که به دفعات بسیار زیاد توسط متخصصین این حوزه انجام داده می شود. این روش کاربردهای بسیار زیادی دارد و سنگ شکنی یا درمان سنگ های سیستم ادراری فوقانی تنها یکی از کاربردهای آن است.

به جز سنگ شکنی، از روش tul و دستگاه آن می توان برای مصارف دیگری از جمله تشخیص، ارزیابی و موارد درمانی دیگر نیز استفاده کرد.

کاربرد tul در موارد تشخیصی

• وجود هماچوری شدید یک طرفه (هماچوری: وجود خون در ادرار)
• پیدا کردن منابع اصلی نتایج مثبت شدن تست های سیتولوژی ادرار، کشت و یا سایر آزمایش های دیگر
• یافتن انسداد در مجاری ادراری و یافتن علت آن ها
• بررسی یافته ها و نتایج غیر طبیعی بعد از تصویربرداری های پزشکی

کاربرد عمل tul در زمینه درمانی

• سنگ شکنی درون اندامی (اصلی ترین کاربرد درمانی عمل tul)
• آندوپلیوتومی رتروگراد
• ایجاد برش هایی در مسیرها و مجاری ادراری
• بهبود ترشحات و زهکشی کالیس کلیه
• کمک به بهبود و درمان مشکلات دیورتیکولیس پشتی
• درمان و بهبود تومورهای بدخیم دستگاه ادراری
• درمان تومورهای خوش خیم دستگاه ادراری
• درمان ضایعات خونریزی دهنده در مجاری ادراری

کاربرد روش tul در زمینه تصویر برداری پزشکی

• کمک به سونوگرافی کلیه
• IVP
• سی تی اسکن
• MRI

عوارض عمل tul چیست؟

مانند هر عمل دیگری، tul یا سنگ شکنی درون اندامی نیز ممکن است شامل برخی عوارض احتمالی باشد که البته اگر پزشک جراح باتجربه باشد عوارض و خطرات به حداقل خواهد رسید.

بهرحال در مواقعی که پزشک متخصص حین انجام عمل  tulبرای خرد کردن سنگ شناسایی شده بیش از اندازه مانور دهد ممکن است در حالب و مسیر تورم ایجاد شود زیرا بافت تحریک می شود حتی گاهی اوقات استنت می تواند موجب ایجاد علائمی در مسیر شود.

همچنین قرار گرفتن لوله دبل جی هم می تواند برخی عوارض جانبی ایجاد کنند. به عنوان مثال تکرر ادرار، سوزش حین خروج ادرار و گاها مشاهده خون در ادرار از جمله ای عوارض هستند که ممکن است در برخی مواقع مشاهده شوند ولی چندان غیرطبیعی نیستند.